Zübeyde Fıtnat Hanım

Zübeyde Fıtnat Hanım ( ? - ö. 1780), Türk şair.

Adı 18. yüzyıldan günümüze kadar gelmiş önemli bir kadın divan şairidir. Divan edebiyatında kendinden sonra gelen kadın divan şairleri arasında bir zirve olarak görülmüştür Şiirleri kadar nükteleri, kendisi ile Koca Ragıp Paşa ve şair Haşmet çevresinde geçtiği varsayılan latifelerle de tanınmıştır.

Yaşamı

18. yüzyılda İstanbul’da dünyaya geldi. Asıl adı Zübeyde idi. Babası şeyhülislam ve şair Ebuishakzade Mehmed Esad Efendi, annesi ise Mirzazade Şeyh Mehmet Efendi'nin kızı Hatice Hanım'dır.

Pek çok Şeyhülislam ve edebiyata düşkün, şiir söylemeyi seven kişiler yetiştirmiş bir ailede yetişti; edebî muhitlere girip çıktı. Annesinin mensubu bulunduğu Âl-i Feyz ailesinden Rumeli Kazaskeri Derviş Mehmet Efendi ile evlendi. Eşinin şiir yazmasını onaylamadığı ve mutsuz bir evliliği olduğu rivayet edilir.

Nâbî etkisinde şiirler yazdı; gazellerinde Nedim'i hatırlatan şuh ve şen söyleyişler de bulunur. Şiirinin gelişmesinde nazire tarzı önemli yer tutar; altmış bir gazelinden elli ikisi nazire şeklindedir. Bazı gazelleri bestelenerek yaygınlık kazanmıştır.

Oluşturduğu hacimce küçük Divan’ının 20 kadar nüshası İstanbul’un kütüphanlerinde bulunur. Eser, 1848'de "Dîvân-ı Fıtnat" adıyla İstanbul'da yayımlanmıştır.

Hazırcevaplığı ve irticalen şiir söyleme yeteneği nedeniyle kendisiyle Koca Ragıp Paşa ve şair Haşmet arasında geçtiği varsayılan bazı fıkralar doğmuştur.

1780 yılında hayatını kaybetti. Mezarı Eyüp Sultan Türbesi haziresinde, şadırvan avlusu tarafında ve cüzhane binasının yanındadır.

Eserleri

• Neşve-i cam-ı muhabbetle gönül cuş eyler
• Beni derdinle yeter zâr etdin
• Güller kızarır şerm ile ol gonca gülünce
• Ey mefhar-ı enbiyâ vü sâhib-i mîrâc